Asimetrik savaş, savaşan tarafların birbirine yakın askerî güce sahip olduğu ve benzer teknikleri kullandığı, sadece detaylarda fark görülen simetrik yani konvansiyonel savaş tekniklerinin alternatifi olarak kullanılan bir terimdir. Bu terim, Soğuk Savaşın bitmesinin ardından özellikle 90’lı yıllarda yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır.
Asimetrik savaş, bir çatışmada en az bir tarafın, düşmanı karşısında avantajlı konuma geçebilmek amacıyla, düşmanından eylem, düşünce ve organizasyon olarak farklı hareket ettiği savaşma anlayışı olarak tanımlanabilir. Taraflar arasında güç dengesi bulunmadığı durumlarda, güçsüz olan tarafın gayri nizamî harp tekniklerini kullanarak uyguladığı savaş yöntemi olarak kullanılır.
Asimetrik savaşın genel özellikleri şu şekilde sıralanabilir.
- Asimetrik savaşın oluşmasındaki en önemli faktör taraflar arasındaki güç dengesi/dengesizliğidir. Teknoloji, personel ve teçhizat bakımından çok üstün olan orduların karşısına aynı metotlarla (simetrik) çıkarsa yenilgisi kaçınılmaz olan güçsüz taraf asimetrik savaşa yönelir.
- Güçsüz taraf, güçlü tarafın düzenli ordusuna karşı harp düzeni olarak genelde gerilla tipi savaşı benimser.
- Genelde güçlü taraf, müdahale ettiği alanda kısa sürede zafer ister ve sahip olduğu güç sayesinde bunu kolayca elde edeceğini düşünür. Fakat güçsüz taraf kendisi açısından zaferin kısa sürede elde edilemeyeceğini bilir ve uzun süreli bir savaşı göze alır.
- Asimetrik savaşta güçsüz taraf ölene kadar savaşmayı göze alır ve karşı tarafın gücünden dolayı daha çok zayiat vermeye hazırdır. Bu durum, çok fazla kaybı göze alamayan, çoğu zaman askerliği profesyonel kadrolarca yürüten güçlü taraf karşısında psikolojik üstünlük sağlar.
- Her ne kadar güçsüz taraf tek başına güçsüz görülse de çoğunlukla ciddi bir dış destek alır. Bu desteği savaştaki güçlü tarafın düşmanları ve rakibi olan ülkeler sağlar. Bu şekilde zarar vermek istediği ülke ile doğrudur savaşa girmek yerine onunla zaten savaş halinde olan grupları destekleyerek düşmanını zayıflatmayı amaçlar.
- Savaşın yaşandığı bölgenin coğrafi özellikleri güçsüzler tarafından bir avantaj ve harp taktiği olarak değerlendirilir. Özellikle çok dağlık alanlar gerilla savaşı ve asimetrik savaş için uygundur.
- Devletler asimetrik savaşı doğrudan olarak yürütmektense, çeşitli grupları bu işi kendileri adına yapmaları için kullanabilmektedir. Bu gruplara örnek olarak özel askerî birlikler, farklı ideolojik topluluklar ve sivil toplum kuruluşları verilebilir. Devletler bu tip işbirliği ve farklı grupların kullanılmasıyla doğrudan sorumluluktan kurtulmayı amaçlar.
- Halk desteği asimetrik savaşta önemli faktörlerdendir. Güçsüz taraf halk desteğini kaybetmedikçe uzun süre mücadeleye devam edebilir.
Asimetrik Savaş Teknikleri
Gerilla Savaşı: Asimetrik savaşta temel olarak gerilla savaşı benimsenir. Terör ve vurkaç eylemleri, intihar saldırıları, uçak ve adam kaçırma, suikastlar güçsüz tarafça sıklıkla kullanılır.
Özel Birlikler: Gerek asimetrik savaşı benimseyen güçsüz tarafa karşı kullanılmak üzere gerekse bizzat güçlü devlet tarafından asimetrik savaşı yürütmek üzere özel askerî birlikler sıklıkla kullanılır.
Beşinci Kol Faaliyetleri:
Bir diğer asimetrik savaş tekniği “Beşinci Kol Faaliyetleri” olarak adlandırılan yöntemlerdir. Beşinci kol faaliyetleri, askerî müdahale ile yenilemeyen bir kitle veya devleti casusluk, kontrespiyonaj, sabotaj ve benzerî saldırılarla yenmek veya savaş esnasında bu taktikleri kullanarak karşı tarafın direncini kırmak üzere yürütülen her türlü faaliyeti kapsar.
Beşinci Kol ismi 1936-1939 yılları arasındaki İspanya’daki iç savaş sırasında bu taktiği kullanan General Franko tarafından ilk defa telaffuz edilmiştir. General Franko, Madrid’e dört koldan saldıran askerlerine Madrid şehri içerisinde bir ayaklanma çıkararak yardım eden istihbarat çalışanlarını nitelemek için onlara “Beşinci Kol” ismini vermiştir.
Dördüncü Nesil Savaş:
Her iki tarafın da belirtilen taktikleri kullandığı savaş yöntemine ise “dördüncü nesil savaş” adı verilir. Bu durumda hem güçlü taraf hem güçsüz taraf asimetrik savaş tekniklerini kullanır. Eski savaşlara göre çok uzun süren dördüncü nesil savaşlarda, zayıf taraf çoğunlukla terörizme kayan saldırılarda bulunur.
Psikolojik Harekât:
Yoğun bir bilgilendirmeye dayalı propaganda faaliyetleri veya yanlış ve kasıtlı bilgiler üretmeye dayalı dezenformasyon faaliyetleri yapılarak yürütülen psikolojik savaş, bir diğer asimetrik savaş yöntemidir. Bu faaliyetler her türlü medya aracı ile yönlendirme yaparak düşmanın savaşma azmini kırmak ve halkın desteğini almak amacıyla kullanılır.
Siber Saldırılar:
21. yüzyılda hemen her tür suç türünde olduğu gibi asimetrik savaş da siber alanda yaşanmaya başlamıştır. Siber alanda dünyada ciddi bir asimetrik savaş mevcuttur. Teknolojik olarak çok gelişmiş ülkeler diğer ülkelere siber saldırılar düzenlemekte, ülkelerin eğitim, ulaşım, haberleşme, barajlar ve nükleer santraller gibi kritik kurumların altyapılarını hedef alarak düşmana çok ciddi kayıplar yaşatılabilmektedirler.
