Kadife Devrim, 1989 yılında Çekoslovakya’daki komünist rejimin, kan dökülmeden demokratik bir cumhuriyete dönüşmesi olayına verilen isimdir. Daha sonra Çekoslovakya’nın Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olarak ikiye bölünmesine zemin hazırlamıştır.
Çekoslovakya 1945 yılında Alman işgalini SSCB desteğiyle bertaraf ettikten sonra, 1945-1948 yılları arasında yavaş yavaş Sovyet uydusu haline gelmiş, bunun sonucu olarak Varşova Paktı’na girmiştir. 1948’de Çekoslovakya’da Komünist Parti güç kazanmaya başlamış ve yönetim komünistlerin eline geçmiştir. Bu tarihten sonra Çekoslovakya 41 yıl boyunca Doğu Bloğunda yer almıştır.
Varşova Paktı’nın çökmesi, komünist devletlerin birer birer yok olmasına sebep olurken Çekoslovakya, Doğu Avrupa ülkelerinde yaşanan olaylara benzer acıları yaşamadan, oldukça barışçıl bir şekilde demokratikleşme sürecine girmiştir. Kadife Devrimi’nin en büyük özelliği 3 yıl sonra yaşanacak olan kanlı Yugoslavya İç Savaşı’ndan farklı olarak tek bir can kaybı yaşanmadan gerçekleşmiş olmasıdır.
Tarihte Kadife Devrim olarak adlandırılacak ve komünist yönetimin devrilmesine sebep olacak olan olaylar, Prag’ta 200 bin öğrencinin ayaklanmasıyla 17 Kasım 1989′da başlamıştır. Olayların ilk günü Nazilerin Çekoslovakya’da yaptığı büyük katliamın anma gününde barışçıl bir şekilde başlamış, ikinci gün atılan anti-komünist sloganlar komünist rejimin çökeceğinin habercisi olmuştur. 19 Kasım günü yazar Václav Havel önderliğinde muhalif gruplar tarafından “Sivil Forum” oluşturulmuştur. Çekoslovak demokratik hareketin kalbi olan Sivil Forum, Václav Havel tarafından yönetilmiştir. Bu grup, komünist yönetimin istifasını, vicdan tutuklularının salıverilmesini ve 17 Kasım polis olayının araştırılmasını istemiştir.
İlk haftanın sonunda Prag’taki isyan Bratislava’ya sıçramış; 500 kadar Slovak sanatçı ve Çekoslovakya’daki bütün tiyatrolar ve okullar greve gitmiş, nihayet 20 Aralık 1989′da protestolar Çekoslovakya geneline yayılmıştır. Zor durumda kalan hükümet rejim polisiyle isyanları bastıramayacağını erkenden anlamış ve bir forum kurarak, protestocularla müzakerelere başlamıştır.
Yaşanan bu gelişmelerin sonunda Çekoslovakya’nın iki ayrı ülkeye bölünmesine zemin hazırlanmış; Macaristan, Polonya ve Doğu Almanya’daki düşüşlerin de etkisiyle komünist rejim düşmüştür. 28 Aralık’ta Alexander Dubcek federal meclisin sözcülüğüne getirilmiş ve öğrenci isyanlarının lideri Václav Havel 29 Aralık’ta Çekoslovakya’nın ilk devlet başkanı seçilmiştir. Daha sonra 31 Aralık 1992 tarihinde Çek ve Slovak siyasetçiler arasındaki görüşmeler sonucu ülke barışçıl bir şekilde ikiye ayrılmıştır.
